Эксетер, Любэк, Ивате их сургуулийн эрдэмтдийн хийсэн саяхны судалгаагаар эрвээхэй, эрвээхэй, усны хорхойтнуудын генетикийн түүх, хромосомын хувьслын талаархи гайхалтай олдворуудыг олж илрүүлжээ. Мэргэшсэн багаж ашиглан судлаачид 200 сая жилийн өмнөх ДНХ-ийн "блок"-ыг илрүүлжээ. Эдгээр хромосомын блокууд нь бүх төрлийн эрвээхэй, эрвээхэй, түүнчлэн эдгээр шавжтай нийтлэг өвөг дээдэс болох усны Трихоптера бүлэгт байдаг.
Судалгаа нь төрөл бүрийн эрвээхэй, эрвээхэйний хромосомд дүн шинжилгээ хийж, тэдний генетикийн харилцааг ойлгоход чиглэв. Төрөл бүрийн хромосомын тоо 30-аас 300 хооронд хэлбэлзэж байсан ч судлаачид нийтлэг хувьслын түүхийг харуулсан ижил төстэй блокуудын нотолгоог олж илрүүлжээ.
Хромосомууд нь ген агуулдаг бөгөөд удамшлын үндсэн нэгж юм. Генүүд нэг хромосом дээр байх үед тэд хамтдаа өвлөгдөж, холбоос үүсгэдэг. Гэсэн хэдий ч өөр өөр зүйлүүд өөр өөр хромосомтой бол аль хромосомууд хоорондоо холбоотой болохыг тодорхойлоход хэцүү байдаг. Энэхүү судалгаа нь хромосом тус бүрийн генийн блокуудын ижил төстэй байдлыг судалж, янз бүрийн зүйл хувьсан өөрчлөгдөхөд хромосом хэрхэн өөрчлөгддөг талаар илүү нарийвчлалтай ойлголтыг өгөх замаар энэ асуудлыг шийдсэн.
Судалгаагаар "синтени"-ийн 30 үндсэн нэгжийг тодорхойлсон бөгөөд энэ нь ДНХ-ийн нэг мөрөнд байрлах генийг хэлдэг. Эдгээр синтенийн нэгжүүд бүх эрвээхэй, эрвээхэйгээс олддог бөгөөд тэдгээрийг хувьслын төрөл болох кадисфэйсээс олж харж болно. Энэхүү нээлт нь эдгээр шавжны бүлгүүдийн генетикийн түүх, хувьслын харилцааг гэрэлтүүлдэг.
Эрвээхэй, эрвээхэй нь зөвхөн гайхалтай амьтад төдийгүй хамгааллын чухал үзүүлэлт болдог. Одоогийн байдлаар олон төрлийн эрвээхэй хүний буруутай үйл ажиллагаанаас болж ховордож байна. Гэсэн хэдий ч энэ судалгаагаар эрвээхэй, эрвээхэй нь хромосомын хувьслыг судлах үнэ цэнэтэй загвар болохыг харуулж байна. Энэхүү судалгааны үр дүн нь эрвээхэй, эрвээхэйний ген хэрхэн өөрчлөгдсөн талаарх бидний ойлголтыг сайжруулж, ижил төстэй арга техник нь бусад бүлэг амьтан, ургамлын хромосомын хувьслын талаархи ойлголтыг өгч чадна.
Ашигласан материал:
– Уолтер Траут, Кен Сахара, Ричард Х фрренч-Констант нарын “Лепидоптеран синтенийн нэгжүүд эрвээхэй ба эрвээхэйний хромосомын гүн хадгалалтыг илрүүлдэг” (G3: Ген, геном, генетик)
- Эксетерийн их сургууль: https://www.exeter.ac.uk/news/homepage/title_882321_en.html